Khayelitsha

IKhayelitsha ngummandla omkhulu wase Cape Flats.ematyotyombeni ukutsho, eMzantsi Afrika.[1]
Imbali
Ekuqaleni iKapa lachasa ukuphunyezwa koMthetho weMimandla yeQela owapasiswa ngo-1950, kwaye iindawo zokuhlala esixekweni zahlala zingahlulwanga de kwabhengezwa iMimandla yeQela yokuqala esixekweni ngo-1957. Xa ekugqibeleni iKapa laqalisa ukusebenzisa uMthetho weMimandla yeQela, lenza ngokuqatha kakhulu kunaso nasiphi na esinye isixeko esikhulu; phakathi kwiminyaka yee-1980, yaba sesinye sezona zixeko zicalulwayo eMzantsi Afrika.

Izicwangciso zokwakha iKhayelitsha zabhengezwa okokuqala nguGq Piet Koornhof ngo-1983, owayenguMphathiswa weNtsebenziswano noPhuhliso ngoko. Ngo-1985, ihlomela-dolophu leSite C lalinabantu abangama-30,000. IKhayelitsha yayiyenye yeenzame zokugqibela zorhulumente wocalu-calulo 8zokunyanzelisa umthetho weGroup Areas Act kwaye yabonwa njengesisombululo kwiingxaki ezimbini: inani elikhula ngokukhawuleza labaphambukeli abasuka eMpuma Koloni kunye nokuxinana kwezinye iilokishi zaseKapa.[2]
Ucalucalulo nokulawulwa kwabemi abantsundu ngurhulumente wocalucalulo akuzange kubathintele abantu abantsundu ukuba bazinze emaphandleni aseKapa. Emva kokuchithwa kwemithetho yamapasi ngo-1987 uninzi lwabantu abamnyama, ingakumbi amaXhosa, bafudukela kwimimandla engqonge iKapa befuna imisebenzi. Ngelo xesha, uninzi lwabantu abantsundu lwalusele luzinze ngokungekho mthethweni kwiilokishi ezifana neNyanga neCrossroads.[3]Ngo-1983 no-1984, iimeko kwiinkampu zamatyotyombe ezifana ne-Crossroads kunye ne-KTC zaba mandundu kwaye zenziwa mandundu ngumgaqo-nkqubo osemthethweni wamapolisa apho amakhaya ayetshatyalalisiwe kunye nokuvela kwe-Witdoeke, ekhokelwa ngu-"Sodolophu" uJohnson Ngxobongwana. AmaWitdoeke ayexhaswa kakhulu ngurhulumente wocalucalulo kumlo wakhe owawuchasene ne-UDF eyayamene neANC, neyayichasa ngokuphandle izicwangciso zokuba abantu bafuduselwe kwilokishi entsha yaseKhayelitsha. Njengoko abantu abantsundu besanda, urhulumente wocalucalulo wafuna ukusombulula “ingxaki” ngokuseka iindawo ezintsha ezihlala abantu abantsundu. IKhayelitsha yasekwa ngo-1985 kwaye inani elikhulu labantu lafuduswa apho ngenkani, ubukhulu becala ngoxolo kodwa ngamanye amaxesha ngobundlobongela.[4]
Isivivana Centre
[tshintsha | Yenza izilungiso kokubhaliweyo]Isivivana edao e tholakala iKhayelitsha....
Ireferensi
[tshintsha | Yenza izilungiso kokubhaliweyo]- ↑ "Khayelitsha" Cape Town Tourism (in en-ZA) retrieved 2025-06-16
- ↑ Carstens, Rian (2017-01-15) "Your Neighbourhood Guide to Khayelitsha" Cape Town Tourism (in en-ZA) retrieved 2025-06-16
- ↑ Kulkarni, Anushka (2024-05-06) "Khayelitsha: Inside one of the biggest slums in South Africa" RTF | Rethinking The Future (in en-US) retrieved 2025-06-16
- ↑ "Khayelitsha - Cape Town's Largest township" es-capetown.com retrieved 2025-06-16