Iilwimi zesiTaliyane zaseMazantsi

Livela

Iilwimi zesiTaliyane ezisemazantsi (okanye phakathi komzantsi, okanye phezulu-emazantsi, [1] kwinkulungwane yeshumi elinesithoba ekwaziwa ngegama lezizwana zaseAusonian ) [2] zibandakanya, kuhlelo lweelwimi zesiTaliyane eziphuhliswe nguGiovan Battista Pellegrini, icandelo. yeqela elibanzi lee -Italian-Southern dialects ngengqiqo ebanzi (kule meko " dialects " lithetha "izaci ezichasene nesizwe kunye/okanye esisemthethweni", hayi "iintlobo ngeentlobo zolwimi").

Ngokohlelo oluye lwadityaniswa ukususela kumashumi eminyaka okugqibela enkulungwane ye-19 [3], ummandla wolwimi lwezizwana olungasentla-emazantsi ngoko lusuka kwi-Adriatic ukuya kwiiLwandle zaseTyrrhenian kunye ne-Ionian, kwaye ngokuchanekileyo ukusuka kwindlela yomlambo i- Aso ., ukuya emantla ( kumazantsi Marche, kumda phakathi kwamaphondo Ascoli Piceno kunye Fermo ) [4], ukuya kutsho kumlambo iCoscile, emazantsi (kumantla eCalabria, kwiphondo Cosenza ) [5], kwaye ukusuka kumgca odibanisa, malunga, i- Circeo ukuya Ukuqokelela ukuya emantla-ntshona, ukuya kwi- Taranto - indlela ye -Ostuni ukuya kumzantsi-mpuma. Ngoko ke lulwimi oluyinyani oluqhubekayo, ngaphandle kweziqithi ezincinci kodwa ezininzi ze-alloglot (okanye i-ethno-linguistic) iziqithi.

Kucingwa ngokubanzi, le ntsimi iquka imimandla ye-Italiya esibhozo, emithathu (Campania, Molise, Basilicata) ngokupheleleyo. Ngaphandle kwe- Marche esezantsi kunye neendawo ezazisakuba ngupopu ePontecorvo kunye neBenevento, le yimihlaba esele ingaboBukumkani baseNaples, ikomkhulu layo laliyimvelaphi yolwimi lwaseNeapolitan (olwathi lwavela ukusukela kwiXesha Eliphakathi ukuqala kwiqela elincinci. yezizwana zamandulo Italian-Southern abantu abavela kummandla Campania, nangona eyaziwa ngegama Apulian zomthonyama [6] ). Kwelinye icala, kwintsimi yoBukumkani bangaphambili bekukho iziyelelane ezahlukahlukeneyo ezichazwa njengeNtaliyane Ephakathi [7] (L' Aquilano, Amatriciano, Carseolano kunye noCicolano [8]), kunye ngokwemvelo neelwimi zasemzantsi ezigqithisileyo zaseSalento kunye kumazantsi eCalabria . Kwimeko nayiphi na into, i-dialects ye-median, i-median ye-dialects, i-median ye-dialects, i-intermedian yasezantsi kunye neyomzantsi ngokugqithiseleyo ifana enye kwenye, kangangokuba zenza iqela elibizwa ngokuba yi-central-southern ngaphakathi kweentlobo ze-Italo-Romance [9].

  1. "Enciclopedia Treccani: Italiano meridionale intermedio (dialetti alto-meridionali)" 
  2. Storia universale Napoli: Tipografia all'insegna del Cantù p. 755 
  3. G. Bertoni (1916), Italia dialettale, Milano, Hoepli, p. 152.
  4. G. I. Ascoli (1882-85), L'Italia dialettale, in "Archivio glottologico italiano", 8, pp. 98-128.
  5. Bollettino dell'istituto linguistico italiano Rattero p. 64 
  6. Il propugnatore Bologna p. 32 
  7. B. Migliorini (1963), Parole Nuove. Appendice di dodicimila voci al "Dizionario moderno" di Alfredo Panzini, Milano, Hoepli, p. 177.
  8. Sia la conca amatriciana che l'area del Cicolano sono territori storicamente abruzzesi e, solo dal 1927, con l'annessione del Circondario di Cittaducale alla nascente provincia di Rieti, sono stati inglobati nel Lazio.
  9. Manuale di linguistica italiana Walter de Gruyter p. 282 ISBN 9783110360851