Jump to content

Ngugĩ wa Thiong'o

Livela

 

Ngũgĩ wa Thiong’o (  ; [1] wazalwa nguJames Ngugi ; ngomhla we -5 kweyoMqungu ngo nyaka ka-1938. Wayengumbhali nesifundiswa saseKenya, ochazwe njengoyena mbhali wenoveli ohamba phambili eMpuma Afrika nobalulekileyo kuncwadi lwaseAfrika lwale mihla. [2] [3]

UNgũgĩ wayengumbhali wesiNgesi phambi kokuba atshintshe aze abe ngumeli onamandla woncwadi olubhalwe ngelwimi zesiNtu . [4] Imisebenzi yakhe zinoveli ezifana Umlambo Phakathi, imidlalo yamabali amafutshane, iinkumbulo, incwadi zabantwana kunye nezincoko ezisusela kuncwadi ukuya kuhlalutywa kwezentlalo. Wayengumseki kunye nomhleli wejenali yolwimi lwesiGikuyu uMũtiiiri . Ibali lakhe elifutshane lika-2016 elithi "The Upright Revolution: Okanye Kutheni Abantu Behamba Ngokuthe tye" liguqulelwe kwiilwimi ezingaphezu kwe-100 [5] . [6]

Ngo-1977, u-Ngũgĩ waqalisa inoveli yethiyetha eKenya eyayizama ukukhulula inkqubo yethiyetha kwinto awayeyibambe ngokuba “yinkqubo yemfundo yoohlohlesakhe ngokubanzi”, ngokukhuthaza ukuzenzekela nokuthatha inxaxheba kwabaphulaphuli kwimidlalo yeqonga. Iprojekthi yakhe yayifuna "ukungcolisa" inkqubo yethiyetha, kunye nokuphepha "inkqubo yokwahlukaniswa [ethi] ivelise igalari yeenkwenkwezi ezisebenzayo kunye nenkitha engahlukaniyo yabantu abancomayo abanombulelo" ethi, ngokuka Ngũgĩ, ikhuthaze ukungabi namdla "kubantu abaqhelekileyo". [7] Nangona umdlalo wakhe obalulekileyo othi Ngaahika Ndeenda (1977), awawubhala kunye no -Ngũgĩ wa Mirii, waba yimpumelelo kwezorhwebo, wavalwa ngurhulumente waseKenya owawulawula ngelo xesha kwiiveki ezintandathu emva kokuvulwa kwawo. [7]

  1. Archived at Ghostarchive and the "Ngũgĩ wa Thiong'o: 'Europe and the West must also be decolonised'" YouTube 10 September 2019 archived from the original on 26 November 2019 retrieved 7 October 2025 : "Ngũgĩ wa Thiong'o: 'Europe and the West must also be decolonised'" YouTube 10 September 2019 
  2. Cowell, Alan (2025-05-29) "Ngugi wa Thiong'o, Writer Who Condemned Colonists and Elites, Dies at 87" The New York Times (in en-US) ISSN 0362-4331 retrieved 2025-05-30 
  3. "Ngũgĩ wa Thiong'o - a giant of African literature - dies aged 87" www.bbc.com (in en-GB) 2025-05-28 retrieved 2025-05-30 
  4. "Ngũgĩ wa Thiong'o – a giant of African literature – dies aged 87" www.bbc.com (in en-GB) 28 May 2025 retrieved 29 May 2025 
  5. Kilolo, Moses (2020) "The single most translated short story in the history of African writing: Ngũgĩ wa Thiong’o and the Jalada writers' collective" The Routledge Handbook of Translation and Activism (in English) Routledge ISBN 978-1-315-14966-0 doi:10.4324/9781315149660-21 retrieved 28 September 2021 
  6. "Jalada Translation Issue 01: Ngũgĩ wa Thiong'o" Jalada 22 March 2016 
  7. 7.0 7.1 Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named dec