Jump to content

Lofa County

Livela
Lofa County
—  County  —

Flag
Nickname(s): Tambah Nyumah
Indawo yaseLiberia
Indawo yaseLiberia
Ilizwe  Liberia
Inkunzi Voinjama
Izithili 6
Isekiwe 1964
Government
 • INtsumpa George Dunor
Uluntu(2022)
 • Total 367,376
 • Density Bad rounding here37/km2 (Bad rounding here95/sq mi)
Time zone GMT (UTC+0)
HDI (2018) 0.418[1]
iThemplethi:Color · 8th of 15

ILofa yidolophu esemantla eLiberia. Enye yeengingqi ze-15 ezenza inqanaba lokuqala lolwahlulo lolawulo kwisizwe, linezithili ezisithoba. I-Voinjama isebenza njengekomkhulu kunye nommandla wedolophu olinganisa 3,854 square miles (9,980 km2). Ukusukela kuBalo luka-2022, yayinabemi abangama-367,376, nto leyo eyenza ukuba ibe yidolophu yesine enabantu abaninzi eLiberia.[2][3]

INtsumpa yeNgingqi yaseLofa nguWilliam Tamba Kamba.[4] Le dolophu ijikelezwe yi-Bong County emazantsi kunye neNqila yaseGbarpolu ngasentshona. Imimandla ekumntla-ntshona weLofa umda wesizwe saseSierra Leone, kunye neendawo ezisemntla-mpuma umda weGuinea. INtaba iWuteve, eyona ntaba iphakamileyo eLiberia, ilele kumantla kumbindi wedolophu.

Idolophu yaseLofa yasekwa kwindawo eyayisakuba yiPhondo leNtshona Koloni ngo-1964. Imfazwe yamakhaya, eyaqala ngowe-1989, yalichaphazela kakubi eli dolophu. Abantu abaninzi bawushiya lo mmandla njengeembacu ngo-1999 nasekuqaleni kweminyaka yoo-2000 njengoko yaba yeyona nto iphambili ekulweni umlo ngexesha lemfazwe yamakhaya yaseLiberia. Umbutho Womnqamlezo Obomvu wathi ngoJanuwari 2004, abantu abaninzi baye baqalisa ukubuya kwiinkampu zeembacu kumazwe aselumelwaneni, iGuinea neSierra Leone. Ngelo xesha, inani labemi beli lizwe laliqikelelwa ukuba lingama-34,310.[5] Abagcini boxolo basePakistan be-UNMIL babekho ngo-2005.

Esona sixeko sikhulu kunye nedolophu enkulu yiVoinjama, enabemi abangama-4,945. IFoya sisixeko sesibini ngobukhulu (inabemi abayi-1,760). ILofa yavelisa enye yeenkokheli ezihlonitshwayo kweli lizwe ngongasekhoyo usekela mongameli uGqirha Harry F. Moniba owasebenza ukusukela ngo1984 ukuya ku1990.[6]

Omnye unyana ophawulekayo kaLofa nguMongameli uJoseph Nyumah Boakai, owayefudula esebenza njengoSekela Mongameli waseLiberia ngexesha loLawulo luka-Ellen Sirleaf iminyaka eyi-12 ukusuka kwi-2006 ukuya ku-2018, kwaye ngoku unguMongameli waseLiberia ukusukela ngo-2024.[7]

Umbono weVoinjama

Inxalenye yaseNtshona yedolophu inamathafa aselunxwemeni aphakama aye kubude obungama- 30 metres (98 ft) ngaphezu komphakamo wolwandle ukuya kumgama wama 25 kilometres (16 mi). La mathafa afumana imvula ephezulu kakhulu ukusuka kwi-4,450 millimetres (175 in) ukuya 4,500 millimetres (180 in) ngonyaka kwaye ufumane ilanga elide kunye nokufuma okungama-85 ukuya kuma-95 ekhulwini. Inomgxobhozo ecaleni kwemilambo kunye nemifula, ngelixa kukho amabala omhlaba wehlathi we-Savannah. Irayisi kunye necassava ezidityaniswe noMmoba zezona zityalo zilinywayo kulo mmandla.[8] INgingqi yaseLofa inehlathi loluntu, iBluyeama, ehlala ummandla oziihektare ezingama-44,444 hectares (109,820 acres). Ineendawo ezintathu zokugcina ezicetywayo zeSizwe, ezizezi, iNtaba yeWologizi (99,538 hectares (245,960 acres), Uluhlu lweWonegizi (37,979 hectares (93,850 acres)) kunye Foya Forest (164,628 hectares (406,800 acres)). IneProjekthi yeFoya yokuTyelwa kwamahlathi kwindawo eyi 9,062.4 hectares (22,394 acres), echongwe njengendawo yoTyalo lweSizwe.

Ukusukela ngo-2008, le dolophu yayinabantu abangama-276,863: 133,611 amadoda kunye ne-143,252 yabasetyhini. Umlinganiselo wesini wawuyi-93.3 xa kuthelekiswa ne-107.8 kubalo luka-1994. Inani lemizi ngo-2008 lalingama-45,095, kwaye umyinge wobungakanani bamakhaya wawuyi-5.5. Abemi babesisi-9,50 ekhulwini sabemi bebonke, ngoxa besi-8,00 ekhulwini ngowe-1994. Le dolophu yayinommandla we-3,854 sq mi, kwaye ukuxinana nge-sq mi ngasinye yayingama-72. Uxinaniso ngexesha lobalo luka-1984 lwalumi kuma-52. I-Liberia iye yajamelana nemfazwe yamakhaya ngamaxesha ahlukeneyo, kwaye inani lilonke labantu abathe bafuduswa ngenxa yeemfazwe ukususela ngo-2008 kwidolophu yayili-128,178. Inani labantu abahlala ezidolophini ngama-83,150, kunye namadoda angama-40,592 kunye nama-42,558 abasetyhini. Bebonke bebonke abantu basemaphandleni babeyi-193,713, amadoda angama-93,019 kunye ne-100,694 yabasetyhini. Bebonke abantu abahlala ezidolophini bebengama-30.03 eepesenti, ngelixa i-070% eseleyo behlala ezilalini. Inani labantu abathe bahlaliswa ngokutsha ukusukela ngo-2008 babeyi-32,959, ngelixa inani labantu abangazange bahlaliswe ngokutsha laliyi-13,399. Inani labafundi abangaphezulu kweminyaka elishumi ukusukela ngo-2008 lalingama-79,196, ngelixa inani labafundi abangafundanga lalingama-66,907 lisenza izinga lokufunda libe kuma-54.21. Bebonke inani lamadoda afundileyo lalingama-47,865, ngelixa inani lilonke labasetyhini abafundileyo lalingama-31,331.[9]

Ukusukela ngo-2011, indawo yokulima irayisi ibizihektare ezingama-40,500 hectares (100,000 acres), eyayiyi-16.961 yeepesenti yendawo yonke yerayisi etyalwe kweli lizwe. Iyonke imveliso ime kuma-8570 eetoni zeemetric. Ukusukela ngo-2011, inani lamasimi eCassava lalingama-9090, nto leyo eyayisisi-7.4 ekhulwini sayo yonke indawo yecassava elinywe elizweni. Imveliso iyonke ime kwi-11250 yeetoni zeemetric. Inani lamasimi ekoko laliyi-11250, i-29.1 yeepesenti yendawo yonke yecassava etyalwe kweli lizwe. Inani lamasimi ekoko laliyi-11250, i-29.1 yeepesenti yendawo yonke yecassava etyalwe kweli lizwe. Inani lamasimi ekofu lalingama-11 000, ama-49,3 ekhulwini ommandla uwonke wecassava elinywe kweli lizwe.[10] Ukusukela ngo-2008, isithili sasinabasebenzi abahlawulwayo abangama-4,323, abantu abazisebenzelayo abangama-38,287, abasebenzi beentsapho ezingama-73,046, abantu abangama-4,565 abafuna umsebenzi, abantu abangama-6,048 abangasebenziyo, abantu abangama-23,682 abasebenza ezindlini, abafundi abangama-40,653, abangama-606, abantu abadla umhlala-phantsi abayi-58, abantu abadla umhlala-phantsi abayi-152 abasebenzi bexeshana kunye nabanye abangama-24,418, nto leyo eyenza ukuba bebonke abantu abasebenzayo babe ngama-222,161.

I-Lofa County inezithili ezithandathu (abemi be-2008): iSithili saseFoya (100,000), iSithili saseKolahun (59,057), iSithili saseSalayea (22,968), iSithili saseVahun (16,876), iSithili saseVoinjama (40,730), kunye neSithili saseZorzor (40,352). INdlu yoWiso-mthetho yaseLiberia yamiselwa ngokusekwe kwiNdlu yoWiso-mthetho yaseMelika. Ibicameral kunye neSenethi kunye neNdlu yabaMeli. Kukho iingingqi ezili-15 elizweni, kwaye ngokusekwe kubemi, idolophu nganye ichazwa ukuba inamalungu amabini ubuncinci, ngelixa inani lilonke lamalungu kwindlu, kubandakanywa noSomlomo, angama-64. Ilungu ngalinye limele isithili sonyulo kwaye linyulwe kwithuba leminyaka emithandathu ngokusekelwe kwivoti ethandwayo.[11] Kwakukho iisenenja ezingama-30, isibini ngasinye kwingingqi ze-15, kwaye basebenza iminyaka elithoba (i-seneta ezingama-30, iingingqi ze-15, kunye neminyaka elithoba ukusuka ngo-2011). IiSenators nazo zonyulwa ngokusekelwe kwiivoti ezininzi. Usekela-mongameli yintloko ye-Senate kwaye usebenza njengomongameli xa umongameli engekho.[11]

  1. "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab" hdi.globaldatalab.org (in English) retrieved 2018-09-13 
  2. "Liberia: Counties, Major Cities, Towns & Urban Areas - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information" www.citypopulation.de retrieved 2024-01-16 
  3. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named census2008
  4. "New 'One UN' office opens in northern Liberia to advance UN effectiveness in planning, coordination, and programming" UNMIL 7 June 2008 retrieved 2008-10-14 
  5. "Red Cross estimates of Lofa County populations January 2004" Humanitarian Organization archived from the original on 29 September 2007 retrieved 9 November 2016  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  6. Dunn, Elwood D.; Beyan, Amos J.; Burrowes, Carl Patrick (2000) Historical Dictionary of Liberia Scarecrow Press p. 147 ISBN 9781461659310 
  7. "Liberia's new president takes office with a promise to 'rescue' Africa's oldest republic" Associated Press News 22 January 2024 
  8. "Liberia - Country pastures and forage resource profile" Food and Agricultural Organization archived from the original on 2 November 2016 retrieved 9 September 2016 
  9. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named p47
  10. "Plantation statistics of Liberia" Liberia Institute of Statistics & Geo-Information Services archived from the original on 9 November 2016 retrieved 9 November 2016  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  11. 11.0 11.1 "About The Republic Of Liberia – Politics" Ministry of Information, Government of Liberia 2014 archived from the original on 28 January 2022 retrieved 23 October 2016 

Amakhonkco angaphandle

[tshintsha | Yenza izilungiso kokubhaliweyo]

iThemplethi:Counties of Liberia