Ababhali besiXhosa

Livela

Kweli phepha sizakudwelisa amagama ababhali besiXhosa abaqaqambileyo ngokweminyaka yokubhala kwabo. Amagama abhalwa kolu luhlu ngamagama abantu abancwadi zabo ziye zapapashwa ngokusemthethweni. Sikwakhuthaza iintsapho zaba babhali ezikhoyo namhlanje ukuba nazo zizekwe mzekweni. Siyakuqala ngababhali abathabatha inxaxheba kwiminyaka yoo-1800-1899; Siphinde sijonge ababebalasele kwiminyaka yoo-1900-1950. kwiminyakaYhini bantu bakuthi!!! Apho sithe sashiya khona izikhewu sithi ngxe! siyakuthi gqolo sizivala.

Ngeminyaka yoo-1840-1899[tshintsha | Yenza izilungiso kokubhaliweyo]

Aba babhali balandelayo ngabo abavula indlela kubhalo ngolwimi lwesiXhosa.

Umbhali Ubhale ntoni? Itayitile Unyaka ekupapashwe ngawo lo mbhalo
Gqoba William Wellington Imbali/Umbongo Imbali yaseMbo ngo-1840
Ntsikana, William Kobe Iphepha-ndaba ngo-1841
Ngababhali abaninzi Yi-Jenali equlethe ingqokolela yamabali nemibingo Isibuto Samavu ngeminyaka yoo-1843-1844
Ayliff, Rev. John yi-dictionary enge-Grama yesiXhosa Vocabulary of the Kafir language ngo-1846
B. W. Hintza hintzaExample ngo-1846
Soga, Tiyo B. amaculo okudumisa; iingoma; nemibongo iindumiso ezinje ngo-'Lizalis' indinga lakho ngo-1857
Soga, Tiyo B. Incwadi Uhambo lomhambi (Kuguqulwe incwadi ethi "Pilgrim's Progress") ngo-1867
Newton, Rev. Yincwadi yeendumiso zecawa ebhalwe ngesiXhosa ngo-1869, yaphindwa ngeminyaka yoo-1873-1877
Mqhayi, Samuel Edward Krune umbongo/isicengcelezo ngo-1875
Newton, Rev incwadi Iintsomi zika-Easop eziguqulelwe esiXhosa (Isiqingatha soku-1) ngo-1875
Newton, Rev. incwadi Iintsomi zika-Easop eziguqulelwe esiXhosa (Isiqingatha soku-2) ngo-1877
Brownlee, Charles Yimagazini (le yingqokolela engembali zikaSandilli. isicengelezo; kunye nesicatshulwa;ezingoSandilli]. ' i'Cape Monthly' ngo-1879
Yincwadi/yimagazini ebalisa ngemfazwe yamaGcaleka i-'Cape Monthly' ngo-1880
Jabavu, John Tengu (Umhleli) Liphepha-ndaba/yiJenali Izigidimi samaXhosa ngo-1881
Ntsiko, Jonas Yincwadi yamaculo eCawa abhalwe ngesiXhosa ngo-1881
Yibhayibhile Incwadi yeeNdumiso ngo-1883
Andrews C. Yincwadi ebalisa ngemfazwe; izicatshulwa; iingqokolela; iimbali ezingobomi; nezingobuhlanga Cape Quart Review,2:7 Personal reminiscences of the kafir war of 1834-5 ngo-1883
Gqoba, William Wellington Iphepha-ndaba ngo-1884
Bokwe, John Knox Incwadi Ama-Culo ase-Lovedale ngo-1885
Beattie, Thomas Ross Umbongo Pambamiso; a kaffir hero 1891
Cory, Sir George Edward Notes of expeditions gathering historical material including notes of his conversations with elderly black and white informants in the Eastern Cape which record their memories of historical events from 1820-1902, the oral tradition of the Xhosa. [manuscript; oral; history]. ngeminyaka yoo-1897-1929
Sontonga, Mankayi Enoch Iculo, umhobe weSizwe, ingoma, umbongo Nkosi sikelel' i-Afrika ngo-1899